DIỄN TỪ CỦA THOMAS MANN TẠI LỄ TRAO GIẢI NOBEL Ở GRAND HÔTEL, STOCKHOLM, NGÀY 10 THÁNG 12 NĂM 1929
Bây giờ đến lượt tôi cảm ơn bạn đã đến, và tôi không cần phải nói với bạn rằng tôi đã mong chờ điều này đến chừng nào. Nhưng chao ôi, sự thật vào thời điểm này, tôi sợ ngôn từ không đủ sức diễn tả hết cảm xúc của tôi, một người không có khả năng hùng biện như tôi.
Tất cả các nhà văn đều thuộc hạng những người không giỏi hùng biện. Nhà văn và nhà hùng biện không chỉ khác nhau mà họ còn đối lập nhau, vì công việc và hiệu quả công việc họ đạt được rất khác nhau. Đặc biệt, người viết thật sự phải khước từ bản năng, từ quan điểm văn chương, bởi đặc tính phi ngôn ngữ và ngẫu hứng của mọi cuộc nói chuyện, cũng như bởi nguyên lý kiệm lời để lại nhiều khoảng trống và thực sự lấp đầy các khoảng trống bằng tác động từ tính cách người nói.
Tuy nhiên, trường hợp của tôi rất phức tạp bởi những khó khăn tạm thời hầu như đã ảnh hưởng đến khả năng hùng biện của tôi. Tất nhiên, tôi đã tham khảo ý kiến cho việc đứng đây trước các ngài, kính thưa Viện Hàn lâm Thụy Điển, hoàn cảnh này thú vị và bối rối lạ thường. Quả thật, tôi không biết diễn tả như thế nào về vinh dự to lớn các ngài dành cho tôi. Tôi sở hữu tính “sử thi” , không phải bản chất kịch tính. Thiên hướng và khát khao của tôi gọi là yên bình để xe thành mạch, một nhịp điệu ổn định trong cuộc sống và nghệ thuật. Không có gì lạ, nếu sự sắc sảo kịch tính từ phương Bắc rơi vào nhịp điệu ổn định này làm giảm tính hoa mỹ thậm chí còn ở dưới giới hạn thông thường của nó. Kể từ khi Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố quyết định, tôi đã sống trong cơn say hội hè, một cơn say mê hoặc, và tôi không thể minh họa tính trọng đại của công bố này đối với tâm trí và tâm hồn mình tốt hơn việc đưa ra ý kiến về một bài thơ tình hay và gây tò mò của Goethe. Nó được gửi tới chính Cupid và dòng mà tôi ghi nhớ là: “Du hast mir mein Gerät verstellt und verschoben” (giữ nguyên tiếng Đức). Do đó, giải Nobel đã tô điểm thêm sự bối rối đầy tính “sử thi” cho gia đình chúng tôi, và chắc chắn tôi đang không nói quá lên khi ví tác động của giải Nobel đến với tôi và những tác động mà công việc đam mê này mang đến cho trật tự cuộc sống của chúng tôi.
Nguồn ảnh: gettyimages.com
Tuy nhiên, thật khó để một nghệ sĩ có thể chấp nhận mà không nghi ngờ những danh hiệu như bây giờ đang gọi tên tôi! Có một nghệ sĩ tử tế nào và tự phê bình mà không băn khoăn trong lương tâm về những danh hiệu này? Chỉ có một quan điểm vượt lên trên cá nhân, vượt lên trên căn tính mới có ích trong tình huống khó xử như vậy. Tốt nhất là luôn luôn loại bỏ cá nhân, đặc biệt là trong trường hợp như vậy. Goethe từng nói một cách tự hào rằng: “Chỉ có những đầy tớ là khiêm tốn”. Đó là lời của một người đàn ông vĩ đại muốn tách mình ra khỏi đạo đức của những kẻ hạ đẳng và đạo đức giả. Nhưng, thưa quý vị, nó hầu như không phải là toàn bộ sự thật. Có trí tuệ và thông minh trong sự khiêm tốn, và anh ta sẽ là một kẻ ngốc ngớ ngẩn thực sự, người sẽ tìm thấy nguồn gốc của sự tự phụ và kiêu ngạo trong danh dự mà mọi người ban tặng cho tôi. Tôi rất vui khi đặt giải thưởng quốc tế này mà qua một cơ hội nào đó đã được trao cho tôi, dưới chân đất nước tôi và dân tộc tôi, đất nước và những người mà các nhà văn như tôi hôm nay cảm thấy vô cùng gần gũi. Họ đã làm nên đỉnh cao của đế chế khắc nghiệt của nó.
Sau nhiều năm, giải thưởng quốc tế Stockholm lại một lần nữa được trao cho tâm hồn người Đức, đặc biệt là nền văn xuôi Đức, và bạn có thể thấy khó đánh giá cao sự nhạy cảm mà dấu hiệu cảm thông của thế giới nhận được ở đất nước đầy thương tích và thường bị hiểu lầm của tôi.
Tôi có thể giải thích kỹ hơn ý nghĩa của sự đồng cảm này không? Những thành tựu về trí tuệ và nghệ thuật của Đức trong suốt mười lăm năm qua đã không được thực hiện trong những điều kiện thuận lợi cho thể xác và tâm hồn. Không có tác phẩm nào có cơ hội phát triển và trưởng thành trong môi trường an ninh thoải mái, nhưng nghệ thuật và trí tuệ phải tồn tại trong những điều kiện gay gắt và thường có vấn đề, trong những điều kiện khốn khó, hỗn loạn và đau khổ, một hỗn loạn đam mê gần với phương Đông và Nga, trong đó Tâm trí Đức đã bảo tồn nguyên tắc của phương Tây và châu Âu về chân giá của hình thức. Đối với người châu Âu, hình thức là một điểm danh dự, phải không? Tôi không phải là người Công giáo, thưa quý vị; truyền thống của tôi giống như của tất cả các ngài; Tôi ủng hộ việc Tin Lành tức thì với Chúa. Tuy nhiên, tôi có một vị thánh yêu thích. Tôi sẽ cho bạn biết tên của ngài ấy. Đó là Thánh Sebastian, người thanh niên bị đóng đinh. Ngài bị gươm và mũi tên đâm xuyên từ mọi phía, mỉm cười giữa cơn đau đớn của mình. Ân sủng trong đau khổ: đó là chủ nghĩa anh hùng được tượng trưng bởi Thánh Sebastian. Hình ảnh có thể táo bạo, nhưng tôi muốn khẳng định chủ nghĩa anh hùng này vì tâm hồn người Đức và nghệ thuật Đức, và giả sử rằng danh dự quốc tế dành cho thành tựu văn học của nước Đức đã được trao cho chủ nghĩa anh hùng cao cả này. Qua thơ, cô gái Đức đã thể hiện ân tình trong đau khổ. Cô đã bảo vệ danh dự của mình, về mặt chính trị bằng cách không khuất phục trước tình trạng đau buồn vô chính phủ, nhưng vẫn giữ được sự đoàn kết của mình; về mặt tinh thần bằng cách thống nhất nguyên tắc đau khổ của phương Đông với nguyên tắc hình thức của phương Tây - bằng cách tạo ra vẻ đẹp từ đau khổ.
Cho phép tôi cuối cùng trở thành cá nhân. Tôi đã kể ngay cả với những đại biểu đầu tiên đến gặp tôi sau quyết định rằng tôi cảm động như thế nào và tôi hài lòng như thế nào khi nhận được một vinh dự như vậy từ miền Bắc, từ khu vực Scandinavia đó mà với tư cách là một người con của Lübeck, tôi đã bị ràng buộc bởi rất nhiều những nét tương đồng trong cách sống của chúng ta, và với tư cách là một nhà văn bởi rất nhiều cảm tình, ngưỡng mộ văn chương đối với tư tưởng và không khí miền Bắc. Khi tôi còn trẻ, tôi đã viết một câu chuyện mà giới trẻ vẫn thích: Tonio Kröger. Nó nói về miền Nam và miền Bắc và sự kết hợp của họ trong một con người, một hỗn hợp có vấn đề và hiệu quả. Miền Nam trong câu chuyện ấy là tinh hoa của phiêu lưu nhục cảm, trí tuệ, của đam mê nghệ thuật lạnh lùng. Mặt khác, miền Bắc tượng trưng cho trái tim, nhà tư sản, tình cảm ăn sâu và tình người sâu sắc. Giờ đây, ngôi nhà của trái tim này, miền Bắc, chào đón và ôm ấp tôi trong một lễ kỷ niệm lộng lẫy. Đó là một ngày đẹp và ý nghĩa trong cuộc đời tôi, một ngày lễ đích thực của cuộc đời, một “högtidsdag”, như tiếng Thụy Điển gọi bất kỳ ngày vui mừng nào. Hãy để tôi kết hợp mong muốn cuối cùng của tôi với từ mượn vụng về từ tiếng Thụy Điển này: Chúng ta hãy đoàn kết, thưa quý vị và các bạn, trong lòng biết ơn và chúc mừng Tổ chức, rất hữu ích và quan trọng trên toàn thế giới, mà chúng ta nợ buổi tối tuyệt vời này. Theo phong tục tốt của Thụy Điển, hãy cùng tôi vượt qua bốn lần đến với Tổ chức Nobel!
---------------------------
Trước bài phát biểu, Giáo sư J. E. Johansson đã nhận xét như sau: “Thomas Mann đã mô tả các hiện tượng mà chúng ta có thể tiếp cận được mà không cần sự trợ giúp của các mô hình electron và nguyên tử. Các cuộc điều tra của ông liên quan đến bản chất con người vì chúng ta đã học cách biết điều đó dưới ánh sáng của lương tâm. Vì vậy, cánh đồng văn chương của ông đã trải qua nhiều thế kỷ; nhưng Thomas Mann đã chỉ ra rằng nó đưa ra không ít vấn đề mới đang được quan tâm nhiều ngày nay. Tôi cho rằng anh ấy không cảm thấy có người lạ trong một nhóm mà mọi người đều coi, như Alfred Nobel đã làm, nỗ lực của con người trong việc nghiên cứu mối quan hệ giữa các hiện tượng như là cơ sở của mọi nền văn minh, và tôi chắc chắn rằng anh ấy sẽ không cảm thấy một người ngoài hành tinh ở một đất nước rất gần với đất nước của anh ta”.
thiết kế và biên tập bởi một Nhóm IPLer của
Chương trình Lãnh đạo Khai phóng IPL khóa 6
Nguyễn Thúy Duy
Nguyễn Thúy Hằng
Hoàng Tuấn Nam
Thái Phước Nguyền
Phạm Xuân Thành
