Ổn định là xu hướng tự nhiên của cuộc sống. Trong sinh học, sự ổn định là quá trình cân bằng hoặc cân bằng nội môi.
Ví dụ như huyết áp. Khi huyết áp giảm, nhịp tim sẽ tăng lên và đưa huyết áp trở lại trong vùng an toàn. Ngược lại, khi huyết áp tăng thì thận sẽ giảm lượng chất lỏng trong cơ thể bằng cách bài tiết nước tiểu. Trong khi đó, mạch máu lại giúp duy trì sự cân bằng bằng cách thu hẹp hoặc mở rộng khi cần thiết.
Cơ thể con người sử dụng hàng trăm vòng phản hồi để giữ cho huyết áp, nhiệt độ cơ thể, đường huyết, lượng canxi và nhiều quá trình khác ở trạng thái cân bằng ổn định.
Trong cuốn sách Mastery của mình, võ sư George Leonard chỉ ra rằng cuộc sống hàng ngày của chúng ta cũng phát triển mức độ cân bằng nội môi. Có những mô hình về mức độ thường xuyên (hoặc không) tập thể dục, thường xuyên làm (hoặc không) rửa chén, thường xuyên (hoặc không) gọi cho cha mẹ và mọi thứ khác. Theo thời gian, mỗi người trong chúng ta tạo nên một phiên bản cân bằng của riêng mình.
Giống như cơ thể, có rất nhiều yếu tố và vòng phản hồi điều chỉnh sự cân bằng cụ thể của thói quen. Các thói quen hàng ngày được điều chỉnh bởi sự cân bằng tinh tế giữa môi trường, tiềm năng di truyền, phương pháp theo dõi và nhiều yếu tố khác. Khi thời gian trôi qua, trạng thái cân bằng này trở nên bình thường đến nỗi vô hình. Tất cả các yếu tố này đều tương tác mỗi ngày, nhưng chúng ta hiếm khi nhận thấy chúng hình thành hành vi của chúng ta như thế nào.
Đó là, cho đến khi chúng ta cố gắng thay đổi.
CÓ CHĂNG SỰ THAY ĐỔI TRIỆT ĐỂ?
Những huyền thoại về sự thay đổi và thành công qua một đêm là phổ biến trong văn hóa của chúng ta. Các chuyên gia nói những điều như, "Sai lầm lớn nhất mà hầu hết mọi người mắc phải trong cuộc sống là không đặt mục tiêu đủ cao." Hoặc họ nói với chúng ta, "Nếu bạn muốn có kết quả to lớn, thì bạn phải có hành động lớn."
Nhìn chung, những cụm từ này tạo cảm hứng. Tuy nhiên, điều chúng ta không nhận ra là:
Bất kỳ mong muốn tăng trưởng nhanh chóng đều mâu thuẫn với mọi yếu tố ổn định trong cuộc sống bởi xu hướng tự nhiên trong cuộc sống là tìm sự ổn định.
Và bất kể lúc nào sự cân bằng bị mất, hệ thống được tạo ra để khôi phục lại nó.
Nếu bạn bước quá xa ngoài ranh giới của sự biểu hiện thông thường, thì gần như tất cả các yếu tố trong cuộc sống của bạn sẽ gào thét để đưa bạn trở lại trạng thái cân bằng. Thay đổi càng lớn thì rào cản càng lớn.
Gần như bất cứ ai đã cố gắng thay đổi nhanh chóng đều trải qua điều này. Bạn cuối cùng cũng có động lực để duy trì một chế độ ăn mới chỉ để thấy đồng nghiệp của mình dễ dàng phá hoại những nỗ lực đó. Bạn cam kết chạy bộ mỗi đêm và chỉ được một tuần, bạn lại được yêu cầu ở lại làm việc muộn. Bạn bắt đầu tập thiền và con cái của bạn cứ nhảy bổ vào phòng.
Các động lực trong cuộc sống của chúng ta đã thiết lập sự cân bằng hiện tại để kéo chúng ta lại bất kể sự thay đổi là tốt hay xấu. Theo lời của George Leonard
Nói cách khác, bạn thay đổi càng nhanh thì càng gặp nhiều khó khăn hơn. Thay đổi một cách chóng vánh tạo ra một loạt các yếu tố chống lại đang chiến đấu để kéo bạn trở lại lối sống trước đây. Bạn có thể đánh bại trạng thái cân bằng trong một thời gian ngắn, nhưng khá sớm năng lượng của bạn mất dần và việc sẽ trở lại như cũ.
TỐC ĐỘ TĂNG TRƯỞNG TỐI ƯU
Tất nhiên, thay đổi chắc chắn là có thể, nhưng nó chỉ bền vững trong một không gian hẹp. Khi một vận động viên luyện tập với một bài tập quá nặng, cô ấy sẽ bị ốm hoặc bị thương. Khi một công ty thay đổi quá nhanh, văn hóa bị phá vỡ và nhân viên kiệt sức. Khi một nhà lãnh tụ thay đổi lịch trình của anh ấy một cách tuyệt đối, sẽ xuất hiện các cuộc bạo loạn dân tộc và người ta sẽ tái thiết lập sự cân bằng quyền lực. Hệ thống sống không thích điều kiện khắc nghiệt.
Rất may, có một cách tốt hơn.
Hãy xem xét các trích dẫn sau đây từ chuyên gia hệ thống Peter Senge.
“Hầu như tất cả các hệ thống tự nhiên, từ các hệ sinh thái đến động vật cho các tổ chức, đều có tỷ lệ tăng trưởng tối ưu về bản chất. Tỷ lệ tối ưu thấp hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng nhanh nhất có thể. Khi tăng trưởng trở nên quá mức - như ung thư — bản thân hệ thống sẽ tìm cách bù lại bằng cách làm chậm lại; có lẽ đặt sự sống còn của tổ chức đang trên bờ vực trong quá trình này. ”
Ngược lại, khi bạn tích luỹ các chiến thắng nhỏ và tập trung vào một phần trăm cải tiến, bạn thúc đẩy sự cân bằng về phía trước. Nó giống như tập thể hình. Nếu trọng lượng tạ quá nhẹ, cơ bắp của bạn sẽ bị teo biến. Nếu trọng lượng tạ quá nặng, bạn sẽ bị thương. Nhưng nếu chọn tạ với trọng lượng chỉ nhỉnh hơn bình thường thì cơ bắp của bạn sẽ thích nghi với sự kích thích và cân bằng mới để có một bước tiến nhỏ.
Biểu đồ về tốc độ tăng trưởng tối ưu (Nguồn: JamesClear.com)
NGHỊCH LÝ THAY ĐỔI HÀNH VI
Để duy trì sự thay đổi, chúng ta phải thích nghi với các cản lực cơ bản trong cuộc sống, chứ không phải chống lại chúng. Gần như tất cả mọi thứ tạo nên cuộc sống hàng ngày của bạn đều có một điểm cân bằng - một điểm thiết lập tự nhiên, một tốc độ bình thường, một nhịp điệu điển hình. Nếu chúng ta đi quá xa khỏi trạng thái cân bằng này, chúng ta sẽ thấy mình bị giật lùi về đường cơ sở.
Vì vậy, cách tốt nhất để đạt được một mức cân bằng mới không phải bằng sự thay đổi đáng kể, mà qua những chiến thắng nhỏ mỗi ngày.
Đây là nghịch lý lớn của sự thay đổi hành vi. Nếu bạn cố gắng thay đổi cuộc sống của bạn ngay lập tức, nhanh chóng thôi, bạn sẽ thấy mình trở điểm xuất phát như trước đây. Nhưng nếu bạn chỉ tập trung vào việc thay đổi mỗi ngày, bạn sẽ thấy cuộc sống của bạn thay đổi một cách tự nhiên.
Một số những ghi chú:
1. Cần lưu ý rằng sự thay đổi triệt để có thể hiệu quả, nhưng chỉ trong những hoàn cảnh rất cụ thể. Đáng chú ý nhất, những thay đổi triệt để hoạt động khi chúng ta buộc phải chấp nhận chúng vĩnh viễn. Ví dụ, mọi người thường sẽ thay đổi hoàn toàn hành vi của họ sau những sự kiện lớn như tốt nghiệp đại học, chuyển đến một thành phố mới, bắt đầu một công việc mới, kết hôn, sinh con. (Mẹo nhỏ: không thử tất cả cùng một lúc.) Những thay đổi lớn dẫn đến thói quen hoàn toàn mới mà tồn tại trong nhiều năm. Tại sao? Bởi vì nói chung, rất khó để thoát khỏi con cái, ly hôn, tìm một công việc mới, chuyển đến một thành phố mới, v.v. Lối sống mới là vĩnh viễn và do đó là những thói quen hoàn toàn mới đi kèm với nó.
2. Trong cuốn sách Mastery của mình, George Leonard chia sẻ một cái nhìn sâu sắc thú vị về sự thay đổi và cân bằng nội môi. Leonard chỉ ra rằng sự ổn định là thoải mái và điều đó có nghĩa là, theo mặc định, thay đổi là không thoải mái. Do đó, không phải lúc nào cũng cảm thấy đau đớn hoặc khó chịu hoặc không chắc chắn khi thử một cái gì đó mới vì những cảm xúc này có thể được xem như một tín hiệu không phải là điều gì sai hay điều gì đó đúng. Bạn đang gặp khó chịu một cách chính xác bởi vì bạn đang thay đổi.
Chương trình Lãnh đạo Khai phóng IPL Khóa 5
Lê Nguyễn Trần Huỳnh
Nguyễn Hoàng Bảo Huy
Phạm Thị Quỳnh Mai
Huỳnh Diệp Mỹ Ngọc
Nguyễn Đình Quý
Trần Minh Dạ Thảo
