SÁCH: PHI LÝ TRÍ - PREDICTABLE IRRATIONALITY

Bạn có từng ở vào hoàn cảnh như: 

Chiều Chủ Nhật ngồi lên kế hoạch chi tiết cho một tuần, sắp xếp mọi thứ đâu vào đấy, chỉ cần làm theo kế hoạch là mọi thứ xong xuôi ngon lành. Nhưng ôi thôi, mới đến tối thứ 5 mà đã thấy kế hoạch phá sản hơn một nửa, mình toàn làm việc đâu đâu không. 

Trước khi đi mua đồ đã dặn mình là chỉ mua 3 món cần thiết thôi, nhưng khi về thì tay xách nách mang với tổng chi tiêu gấp 5 lần hạch toán ban đầu. 

Học trong sách kinh tế có nói về con người kinh tế, rằng anh ấy luôn luôn cân nhắc lợi - hại của mọi việc và đưa ra quyết định phù hợp. Nhưng bạn tự hỏi hình như anh ấy không tồn tại, khách hàng của mình có hành xử theo đúng kế hoạch tính toán của mình đâu?

Bạn có cảm thấy có điều gì đó "không đúng" trong con người mình? Có điều gì đó đang điều khiển mình, mà đôi khi trái ý với lý trí của mình? Tôi xin nói với bạn rằng bạn cảm giác đúng rồi đó. Bên trong chúng ta không chỉ có con người lý trí tính toán logic mọi việc, mà còn có con người "Phi Lý Trí" vẫn song hành bên trong chúng ta trong mọi hoạt động hàng ngày.  

Đó cũng là tên cuốn sách "Phi lý trí" của tác giả Dan Ariely. Tác giả là một giáo sư tâm lý và kinh tế học hành vi thuộc Đại học Duke, đã thực hiện rất nhiều thí nghiệm thực tế để kiểm chứng các hành vi của con người và giải thích chúng dưới góc nhìn khoa học. 

Thoạt nghe "Phi lý trí" chúng ta có thể liên tưởng đến trạng thái bất bình thường hay mất kiểm soát của con người, như khi nổi giận hoặc sợ hãi quá mức hoặc bị tác động tình cảm. Nhưng không phải vậy, thật ra "Phi lý trí" luôn hiện diện trong đời sống của chúng ta, tác động đến nhiều hành vi và quyết định hàng ngày. 

Con người Phi lý trí là một phần không thể tách rời trong mỗi con người, và tác động hàng ngày đến cuộc sống của chúng ta nhưng dường như ít khi được chúng ta để tâm đến, hay khám phá về nó để hiểu cách thức nó hoạt động, hay tìm cách nhận biết nó để đưa ra các quyết định sáng suốt hơn. Cuốn sách "Phi lý trí" này là khởi đầu tuyệt vời để chúng ta tìm hiểu về nó. Cuốn sách được trình bày rất rõ ràng, kể những câu chuyện và ví dụ giúp chúng ta hiểu một cách cụ thể về các hành vi Phi lý trí mình hay gặp phải, từ đó có những giải pháp thực tiễn để giúp chúng ta quyết định hoặc cư xử sáng suốt hơn. 

Bạn sẽ tìm hiểu về tác động của đồ "miễn phí" khiến lý trí của chúng ta bay đi đâu mất. Để tự hỏi rằng sao mình lại tha mớ đồ miễn phí về nhà, chất đầy một chiếc hộp dù chẳng hề dùng đến. Hóa ra là chỉ nghe "miễn phí" là anh chàng Phi lý trí nhảy ra chiếm quyền kiểm soát hành vi của mình liền. 

Bạn sẽ tìm hiểu về cách chúng ta so sánh tương đối mọi thứ, và cách người ta vận dụng chúng để định giá các sản phẩm. Để hiểu rằng tại sao mỗi lần mua điện thoại mới bạn lại chi nhiều tiền hơn chiếc điện thoại cũ, dù về mặt logic bạn có thể dõng dạc nói rằng bạn chẳng cần đến tất cả tính năng mới của chiếc điện thoại mới kia. 

Bạn sẽ tìm hiểu một chút về mối quan hệ trong quy chuẩn xã hội, để hiểu rằng những người làm giúp người khác miễn phí hoàn toàn sẽ thấy vui hơn rất nhiều so với khi người ta trả họ một khoản tiền nho nhỏ. Lẽ ra việc không nhận được gì cả sẽ buồn hơn so với nhận lại một chút gì đó chứ. Rất nhiều câu hỏi và tình huống thú vị nữa trong sách để bạn tìm hiểu thêm. 

Cuốn sách sẽ dẫn dắt bạn đến cuộc chiến trong chính con người mình, khi đó lý trí chiến đấu với phi lý trí. Chúng ta muốn dùng lý trí để thực hiện những kế hoạch tốt đẹp cho mình, để giảm cân, để tiết kiệm chi tiêu. Còn con người phi lý trí lại luôn trì hoãn, thích sự hưởng thụ ngắn hạn và hay quên đi những nguyên tắc cần thiết. Để có một cuộc sống tốt hơn, bạn phải hiểu chính mình, hiểu về cuộc chiến trong tâm lý con người đang diễn ra trong bạn mỗi ngày. Bạn phải chấp nhận anh chàng phi lý trí đó, đừng dằn vặt bản thân mình, mà hiểu rằng lý trí và phi lý trí là hai mặt luôn song hành với nhau trong chúng ta. Và với những mách nước và gợi ý từ tác giả, chắc chắn bạn sẽ áp dụng chúng vào cuộc sống để có những quyết định và hành vi sáng suốt hơn. 

"Phi lý trí" là một cuốn sách thú vị, dẫn nhập bạn đến nhiều kiến thức mới mẻ về bộ môn tâm lý học, về tâm lý học hành vi, và đó cũng chính là trên con đường bạn đi tìm hiểu về chính mình. Hãy tìm ngay cuốn sách này và bắt đầu hành trình khám phá nhé.

____________________________________
Bài Giới thiệu Sách này được viết,
thiết kế và biên tập bởi một Nhóm IPLer của
Học bổng Lãnh đạo Khai phóng IPL khóa 5

Thân Tiến Toàn
Nguyễn Văn Hưng
Nguyễn Ngọc Thùy Trâm
Lộc Quỳnh Như
Phan Hoàng Ngân
Lê Quang Minh