• Tác giả: Pat Williams, James Denny
  • Đơn vị xuất bản: Revell
  • Năm xuất bản: 2011

Mỗi người chúng ta khi lớn lên đều có những thần tượng của riêng mình. Đó là những con người mà cuộc đời của họ trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho chúng ta, khiến chúng ta khát khao được sống một cuộc đời như vậy. Chúng ta ngưỡng mộ họ không chỉ qua những thành tựu mà họ đạt được, mà còn là qua cách họ sống. Hay nói khác hơn, là phẩm giá và nhân cách của họ khiến chúng ta phải cúi đầu kính phục.

John Wooden chính là một trong số những nhân vật có tầm vóc như vậy. Trong làng bóng rổ Mỹ, ông được mệnh danh là huấn luyện viên huyền thoại. Trong suốt sự nghiệp huấn luyện của mình, ông đã đạt được những thành tựu đáng kinh ngạc, mà có thể kể ra một số như sau:
Mười giải vô địch liên hiệp các trường đại học Hoa Kỳ (NCAA)

  • Bảy giải vô địch NCAA trong 7 năm liên tiếp: 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973
  • Xuất hiện trong vòng tứ kết nhiều nhất: 16 lần; xuất hiện liên tiếp nhất: 9 lần; và chiến thắng nhiều nhất: 21 lần
  • Chiến thắng liên tiếp nhiều nhất: 88 trận trong suốt các năm 1971, 1972, 1973
  • Tám mùa giải Pac 8 Conference hoàn hảo
  • Tỉ lệ chiến thắng trong suốt 40 mùa giải: .813
  • Là người duy nhất có mặt trong Hội trường Danh Vọng (Hall of Fame) với cả hai tư cách là cầu thủ bóng rổ và huấn luyện viên bóng rổ.

Có lẽ bạn sẽ tự hỏi: Điều gì đã khiến ông đạt được những thành tựu hết sức ấn tượng này? Tại sao ông lại được xem là huấn luyện viên huyền thoại? Tại sao các thế hệ cầu thủ do John Wooden dẫn dắt lại kính nể ông kể cả sau khi họ không còn được ông dẫn dắt nữa? Quyển sách Coach Wooden: 7 Principles That Shaped His Life And Will Change Yours* sẽ đưa bạn đến với một hành trình tìm hiểu về vị huấn luyện viên huyền thoại này.

Một định nghĩa mới về thành công

Từ khi còn bé, John Wooden và các anh của mình đã được cha của ông – Joshua Wooden – dạy dỗ rất kỹ lưỡng và nghiêm khắc. Cha của ông, tuy xuất thân từ nông dân, nhưng lại là một người sống rất chan hòa và nguyên tắc. Ông dạy các con của mình bằng cách làm hình mẫu cho chúng trong suốt cả cuộc đời mình. John Wooden cũng bị ảnh hưởng rất lớn từ cha ông, đặc biệt là một trong những bài học đầu đời mà đã theo ông cho đến tận khi ông qua đời: "Johnny, con đừng quá lo lắng về việc mình có giỏi hơn người bên cạnh hay không, nhưng đừng bao giờ cho phép mình ngừng trở thành người giởi nhất mà con có thể. Điều đầu tiên con không thể kiểm soát được, nhưng điều thứ hai thì hoàn toàn có thể".

Mỗi khi bắt đầu mùa giải mới, vào buổi tập đầu tiên, John Wooden đều dặn dò các tân binh: "Thầy không cần các em cố gắng làm sao để chơi tốt hơn những người đồng đội của mình, nhưng thầy cần mỗi người các em nỗ lực chơi tốt nhất có thể và phát huy hết khả năng của chính mình". Trong mỗi trận đấu, trước khi ra sân, ông đều dặn dò các cầu thủ của mình: "Khi trận đấu kết thúc, thầy muốn các em phải ngẩng cao đầu. Và chỉ có một cách duy nhất để các em có thể ngẩng cao đầu, đó là chơi hết sức mình, với tất cả những gì các em có". Với ảnh hưởng từ bài học của cha mình, cùng với việc vô tình đọc được một bài thơ sau:

"Dưới trần thế, cầu nguyện
Một linh hồn khốn khổ quỳ xuống và cúi đầu
“Con đã thất bại”, hắn ta khóc
Người trả lời, “Con đã làm hết sức mình. Đó chính là thành công.” .

Năm 1934, kết hợp cả hai định nghĩa này, sau khi cân nhắc rất kỹ càng, ông đã viết nên định nghĩa thành công của chính mình: "Thành công chính là sự thanh thản trong tâm hồn, là kết quả trực tiếp của cảm giác mãn nguyện khi biết rằng mình đã nỗ lực để làm tốt nhất những gì mình có thể".

Nói một cách khác, đối với John Wooden, ông đánh giá thành công thông qua nỗ lực làm tốt nhất có thể của một người nào đó. Ông quan niệm rằng “nỗ lực” (effort) chính là sản phẩm chính (product), còn “thành công” (success) là sản phẩm phụ (by-product), hệ quả của nỗ lực đó. Cái chúng ta cần làm là tập trung vào sản phẩm chính – sự nỗ lực hơn là tập trung vào hệ quả của nó. Khi bạn nỗ lực hết sức, dù thành hay bại, chắc chắn bạn vẫn sẽ nhận được một điều gì đó. Quan trọng là khi bạn làm hết sức mình, bạn cảm thấy mãn nguyện, và cảm thấy thật sự bình an với chính bản thân mình.

John Wooden không chỉ dạy bóng rổ, ông dạy cầu thủ cách sống

Khi đọc sách, bạn sẽ nhận ra rằng tất cả mọi vĩ nhân đều có chung một điểm, họ sống theo những nguyên lý phổ quát và các giá trị trường tồn. Khi và chỉ khi chúng ta sống theo những nguyên lý và giá trị này, chúng ta mới có thể xây dựng được nhân cách và phẩm giá của mình (chúng ta có thể không cúi đầu trước tiền muôn bạc vạn, nhưng sẽ luôn luôn cúi đầu trước một nhân cách lớn). 

John Wooden cũng không phải là ngoại lệ. 

Ông có một niềm tin sắt đá rằng khi chúng ta tập trung vào việc xây dựng nhân cách và phẩm giá của mình, thì khi những thử thách cuộc đời ập đến, chúng ta cũng sẽ ổn thôi. Chính vì lẽ đó, trong suốt quá trình làm huấn luyện viên của mình, John Wooden không chỉ dạy các cầu thủ kỹ thuật và chiến lược, mà còn dạy họ cách sống thông qua cuộc đời của ông. Đối với ông, nhân cách và phẩm giá luôn luôn phải là ưu tiên cao hơn những thứ còn lại. Làm sao để xây dựng nhân cách và phẩm giá? Câu trả lời đó là bảy nguyên tắc sống mà ông nhận được từ cha mình - một mẩu giấy nhân dịp sinh nhật 12 tuổi của ông. Một mặt của mẩu giấy viết: 

"Bốn điều mà một người đàn ông cần phải học
Nếu như anh ta muốn cuộc đời mình thật hơn bao giờ hết:
Trước phải biết suy nghĩ thấu đáo và minh định,
Sau phải học cách yêu thương đồng loại một cách chân thành,
Và hành động với một động cơ trong sáng và trung thực,
Cuối cùng, hãy tin tưởng vào Chúa và Thiên đàng".

Ở mặt bên kia, là bảy nguyên tắc mà cha ông đã viết ra:

  1. Sống thật với chính mình (Be true to yourself)
  2. Giúp đỡ người khác (Help others)
  3. Biến mỗi ngày thành một kiệt tác nghệ thuật (Make each day a masterpiece)
  4. Hãy biết thưởng thức những quyển sách hay (Drink deeply from good books)
  5. Tình bạn bè là một nghệ thuật tinh tế (Make friendship a fine art)
  6. Hãy xây những “hầm trú” để chống lại những ngày “mưa gió” của cuộc đời bằng cách sống của mình (Build a shelter against a rainy day by the life you live)
  7. Biết ơn mỗi ngày mình đang sống và cầu xin sự chỉ lối mỗi ngày (Give thanks for your blessings and pray for guidance every day)

Khi Joshua Wooden đưa tờ giấy cho cậu con trai 12 tuổi John Wooden, ông chỉ đơn giản nói: "Con trai, hãy cố gắng sống với những nguyên tắc này".

Bảy nguyên tắc đó trở thành kim chỉ nam cho John Wooden trong suốt phần đời còn lại của ông. Nó tạo dựng nên nhân cách và phẩm giá của ông trong suốt quá trình làm cầu thủ và sau này là huấn luyện viên. Các cầu thủ dưới sự dẫn dắt của ông cũng bị ảnh hưởng rất nhiều bởi bảy nguyên tắc này thông qua cách mà John Wooden sống và làm gương cho họ. Ông từng nói rằng ông không dạy các cầu thủ về bóng rổ, mà dạy cho họ cách sống. Một khi họ có cách sống đúng đắn, thì dù là trên sân đấu hay ngoài đời, họ cũng sẽ không phải sợ điều gì cả.

Một quyển sách tu thân đúng nghĩa

"Tài năng là do trời ban; hãy khiêm tốn.
Danh vọng là do người ban; hãy trân trọng.
Tự cao là do mình ban; hãy cẩn thận".
John Wooden

Sách tu thân là những quyển sách mà khi đọc vào, bạn thấy mình muốn tự sửa mình. Đó là dạng sách mà bạn sẽ đọc đi đọc lại, mỗi năm lại là một bài học mới từ quyển sách ấy. Nói không ngoa, quyển sách Coach Wooden: 7 Principles That Shaped His Life And Will Change Yours chính là một dạng sách như vậy.

Thông qua quyển sách, bạn sẽ được nghe những câu chuyện rất thật và rất đời của những người đã từng tiếp xúc với John Wooden hoặc từng được ông huấn luyện cùng. Bạn sẽ thấy rằng qua từng mẩu chuyện, bạn càng lúc càng kính phục một nhân cách lớn vì tầm vóc của ông đã vượt ngoài chức vị “huấn luyện viên” của mình. 

Trong một buổi phỏng vấn, John Wooden đã được hỏi rằng khi đến cổng thiên đàng, ông muốn được nghe Chúa nói gì? Ông trả lời đơn giản, đó là “Well done, Coach!” (Làm tốt lắm, ngài HLV!). Chỉ qua một câu trả lời ngắn gọn như vậy, ta cũng đủ thấy một nhân cách khiêm tốn đến nhường nào của John Wooden. 

Hãy đọc, cảm nhận và được truyền cảm hứng để sống với những nguyên tắc của John Wooden.

____________________________________
Bài Giới thiệu Sách này được viết,
thiết kế và biên tập bởi một Nhóm IPLer của
Học bổng Lãnh đạo Khai phóng IPL khóa 5

Đinh Hải Đăng 
Trương Nguyễn Nhật Hoàng 
Trần Thị Thảo Phương 
Lê Chiêu Trung 
Đặng Phương Uyên 
Trần Thị Hồng Xuyến