PHIM: BAY TRÊN TỔ CHIM CÚC CU - ONE FLEW OVER THE CUCKOO'S NEST (1975)

Bay trên tổ chim cúc cu là bộ phim được chuyển thể dựa trên tiểu thuyết cùng tên của Ken Kensey. Phim kể về một trại tâm thần của nước Mỹ với những bệnh nhân tâm thần thuộc 2 loại: kinh niên và cấp tính. Sau nhiều năm tháng sống trong trại tâm thần dưới sự quản lý của mụ y tá độc ác Ratched cùng những luật lệ, khuôn khổ vô lý và mang nặng tính áp đặt mà mụ và đám hộ lý ép buộc các bệnh nhân phải tuân theo, họ đã trở thành những con cừu non ngoan ngoãn vâng lời. Thế nhưng mọi thứ lại thay đổi kể từ giây phút Mc Murphy - một tội phạm đang bị giam tại trại cải tạo được đưa đến đây vì nghi vấn có những biểu hiện tâm thần. Với tính cách phóng khoáng, bất trị, yêu tự do, Murphy đã cầm đầu những bệnh nhân tâm thần cấp tính thực hiện những cuộc nổi loạn từ nhỏ đến lớn để chống lại mụ sói già y tá Ratched. Từ việc tổ chức những cuộc chơi bài bạc, đấu tranh đòi xem thể thao, trốn ra khỏi trại để ra biển câu cá cho đến đêm tiệc rượu linh đình để chia tay những người bạn trước khi Murphy định trốn thoát khỏi trại. Người tính không bằng trời tính, Murphy đã không thể trốn thoát được. Mụ y tá và đám nhân viên của mụ đã phát hiện ra nhóm bệnh nhân tâm thần cùng Murphy trong tình trạng say bét nhè vào sáng hôm sau. Murphy cuối cùng đã phải trả giá cho những hành động của mình bằng cái chết.

Bộ phim được xem là chuyến bay của khát khao tự do và khát khao được là chính mình. Những bệnh nhân tâm thần cấp tính như Billy Bibbit, tù trưởng Bromden, Sefelt… thực chất không phải là những người điên. Họ chỉ là những người đã từng bị tổn thương tâm lý hoặc có những đặc điểm về ngoại hình, giọng nói khác thường. Và trước khi Murphy xuất hiện, họ không biết mình là ai, mình sống vì điều gì. Họ phó mặc cuộc đời mình cho mụ y tá Ratched, cho những luật lệ và nội quy điên rồ mà mụ đặt ra. Tuy thật sự không phải là những bệnh nhân tâm thần nhưng họ sống cuộc sống đúng nghĩa như bệnh nhân tâm thần dưới bàn tay của mụ y tá. Đến khi Murphy xuất hiện, chính anh là người đã nhìn ra họ không phải là những bệnh nhân tâm thần và anh đối xử với họ rất bình đẳng, như những người bạn bình thường trong cuộc sống hằng ngày của mình. Chính anh, bằng sự phóng khoáng, tình yêu tự do mãnh liệt của mình và khát khao muốn được sống cuộc sống mình mong muốn đã truyền cảm hứng cho họ, thức tỉnh họ thoát khỏi những khuôn khổ và áp đặt mất nhân tính được ngụy trang dưới vỏ bọc “chăm sóc và chữa trị cho bệnh nhân” của mụ y tá. Hình ảnh cuối phim khi tù trưởng da đỏ Bromden dùng hết sức mình vác bộ vòi phun nước trong phòng trị liệu, mà trước đó Murphy cũng đã làm thử nhưng không được, đập vỡ cửa sổ và trốn thoát là  minh chứng hùng hồn cho khát khao tự do mãnh liệt này.

Bộ phim còn mang đến cho người xem thông điệp đầy ý nghĩa: “quan trọng không phải là chúng ta sống bao lâu, mà là chúng ta sống như thế nào”. Hình ảnh Murphy bị mụ y tá trừng phạt bằng cái chết “sống như người thực vật” có lẽ sẽ làm người xem cảm thấy xót thương cho anh. Sẽ có người tự hỏi, vì sao anh không ngoan ngoãn như những bệnh nhân khác để được sống một cuộc đời êm đềm trong trại tâm thần thay vì nổi loạn như vậy để dẫn đến cái chết tức tưởi? Thế nhưng việc được sống thật lâu nhưng không phải là cuộc đời mình mong muốn với việc được sống dù chỉ trong một thời gian rất ngắn nhưng được là chính mình, được sống như mình muốn thì lựa chọn thứ hai giá trị hơn rất nhiều. Và những bệnh nhân tâm thần bạn của Murphy chỉ thật sự sống trong những tháng ngày anh xuất hiện tại trại, còn những khoảng thời gian trước đó, họ đang sống cuộc đời của một người khác.

Đừng bỏ lỡ một trong những kiệt tác xuất sắc của làng điện ảnh thế giới, một tác phẩm mang đầy giá trị nhân văn bạn nhé.

_____________________________________
Bài Giới thiệu Phim này được viết,
thiết kế và biên tập bởi một Nhóm IPLer của
Học bổng Lãnh đạo Khai phóng IPL Khóa 5

Thân Tiến Toàn
Nguyễn Văn Hưng
Nguyễn Ngọc Thùy Trâm
Lộc Quỳnh Như
Phan Hoàng Ngân
Lê Quang Minh