CÔNG LÝ: ĐÂU MỚI LÀ VIỆC ĐÚNG NÊN LÀM? TẬP 02: “ĐỊNH GIÁ MỘT SINH MẠNG” (JUSTICE: WHAT'S THE RIGHT THING TO DO? EPISODE 02 "PUTTING A PRICE TAG ON LIFE")

Tên bài giảng gốc: Justice: What's The Right Thing To Do? Episode 02 "PUTTING A PRICE TAG ON LIFE"

“Thuyết vị lợi” phân định đúng-sai dựa trên “lợi ích lớn nhất cho nhiều người nhất”. Nhưng lợi ích thế nào là tốt và có thước đo chung để so sánh không? Tất cả đều là tương đối.

ĐỊNH GIÁ MỘT SINH MẠNG

Sandel trình bày trường hợp Ford Pinto (không thu hồi xe lỗi) và Cộng hòa Séc (ủng hộ việc bán thuốc lá), sử dụng logic vị lợi của Bentham dưới cái tên phân tích lợi ích - chi phí để định giá sinh mạng con người. “Lợi bất cập hại” trong các trường hợp này đã khơi lên sự phản đối thuyết vị lợi với hai phản đề chính: (i) Liệu chúng ta có nên nhất nhất coi trọng hạnh phúc của số đông, ngay cả khi đa số đó là ác độc và hèn mọn? (ii) Liệu mọi giá trị trong đời có thể được tính toán để so sánh bằng một thước đo chung như là tiền bạc không?

THƯỚC ĐO NÀO CHO NIỀM VUI

John Stuart Mill cố gắng bảo vệ thuyết vị lợi bằng lập luận (i) lợi ích lớn nhất cho nhiều người nhất là tương thích với việc bảo vệ các quyền cá nhân và (ii) thuyết vị lợi tạo không gian cho sự phân biệt giữa thú vui cao quý và thấp kém. Ý tưởng của Mill là niềm vui cao quý luôn là niềm vui được đa số hiểu biết ưa thích. Sandel khảo sát mức độ ưa thích đối với vỡ Hamlet của Shakespeare, Chương trình thực tế Fear Factor và The Simpsons để đi đến nhận định “Nếu bất cứ điều gì tốt thực sự chỉ là điều mọi người thích hơn, thì nó tương đối và không có định nghĩa khách quan nào” [1].