Hãy nhớ lại khi bạn còn nhỏ. Bạn chỉ muốn làm những điều bạn thích. Bạn chẳng bao giờ hỏi bản thân rằng “Học chơi bóng chày có lợi gì hơn so với học chơi đá banh?” Bạn chỉ chạy quanh sân nhà và chơi bóng chày, bóng đá. Bạn xây lâu đài cát, chơi đuổi bắt, hỏi những câu hỏi ngớ ngẩn và tìm kiếm những con bọ, đào cỏ và giả làm một con quái vật dưới cống nước.
Chẳng ai bảo bạn phải làm những điều đó nhưng mà bạn làm. Bởi vì bạn rất tò mò và phấn khích.
Và điều đáng yêu là, nếu bạn không thích chơi bóng chày, bạn sẽ không thèm chơi nó nữa và chẳng hề cảm thấy tội lỗi gì cả. Chẳng có sự tranh cãi hay tranh luận nào ở đây. Bạn chỉ thích hoặc không thích nó. Và nếu bạn thích tìm kiếm mấy con bọ, bạn thoải mái tìm. Chẳng hề có sự phân tích ở cấp độ 2 nào rằng “À, cái việc tìm kiếm mấy con bọ có thật sự là thứ mà mình nên làm khi còn nhỏ không nhỉ? Chẳng có ai muốn tìm mấy con bọ đó, hay là mình bị sao rồi ta? Việc tìm kiếm mấy con bọ đó ảnh hưởng như thế nào đến tương lai của mình nhỉ?”
Việc đó chẳng nhảm nhí tí nào đâu. Nếu bạn thích điều gì đó thì hãy cứ làm nó đi.
“LÀM THẾ NÀO ĐỂ TÔI TÌM THẤY ĐAM MÊ CỦA MÌNH?”
Những năm gần đây, tôi nhận được tới gần 11504 email năm nay chia sẻ rằng họ không biết phải làm gì với cuộc đời mình. Và cũng như những người khác, người này hỏi tôi rằng tôi có thể giúp họ biết được họ phải làm gì, họ nên bắt đầu từ đâu, đi đâu để tìm thấy đam mê của mình.
Và dĩ nhiên, tôi không hề trả lời lại. Vì sao ư? Bởi vì tôi thật sự cũng không biết. Nếu bạn không biết phải làm gì với cuộc đời của chính mình thì điều gì làm bạn nghĩ rằng một người ngốc nghếch như tôi với cái website có thể biết? Tôi chỉ là người viết blog, không phải là thầy bói.
Nhưng quan trọng hơn, những điều mà tôi muốn nhắn nhủ đến những người này là: đó là toàn bộ vấn đề đấy - “không biết” là toàn bộ điểm mấu chốt. Cuộc sống là tất cả mọi điều không biết, và sau đó là làm bất cứ điều gì để biết. Cuộc sống là vậy. Và điều này chẳng hề dễ dàng gì chỉ vì bạn tìm ra tình yêu công việc lau chùi bể nước tự hủy hay bạn đạt được một hợp đồng mơ ước viết về những bộ phim độc lập.
Hầu hết những người này thường than phiền giống nhau rằng họ cần phải tìm ra đam mê của mình. Tôi nghĩ điều đó thật nhảm. Bạn đã thật sự tìm thấy đam mê của mình rồi, chỉ là bạn làm lơ nó đi thôi. Nghiêm túc mà nói, bạn có đến 16 giờ mỗi ngày để làm việc, thế bạn đã làm gì trong khoảng thời gian này? Bạn có làm chứ, dĩ nhiên là vậy rồi. Bạn nói về vài thứ. Sẽ có một số chủ đề hay hoạt động hay ý tưởng chiếm một khoảng lớn thời gian rảnh của bạn, những cuộc trò chuyện, những trình duyệt web, và chúng chiếm lấy bạn mà bạn không hề nhận thức được rằng mình đang theo đuổi nó hay tìm kiếm nó.
Nó ở ngay trước mặt bạn đấy, chỉ là bạn đang né tránh nó thôi. Cho dù với bất kỳ lý do nào đi chăng nữa, bạn cũng đang né tránh nó đó. Hãy tự nói với bản thân mình rằng “Ồ, tôi thích truyện tranh đó, nhưng cái đó chẳng tính. Vì đọc truyện tranh đâu có làm ra tiền đâu.”
Haizz, vậy bạn đã thử chưa nhỉ?
Vấn đề không phải là thiếu đam mê cho một việc gì đó. Vấn là là hiệu suất, là nhận thức, là sự chấp nhận.
Vấn đề là “Ồ, đó chẳng phải là một sự lựa chọn thực tế” hay “ Ba mẹ sẽ giết mình mất nếu mình thử làm cái đó, họ muốn mình trở thành một bác sĩ” hay “Điều đó thật điên rồ, bạn chẳng hề có thể mua được một chiếc BMW nếu bạn làm nghề đó để kiếm sống”.
Vấn đề không phải là đam mê. Nó chưa bao giờ là đam mê cả. Vấn đề là sự ưu tiên.
Và thậm chí sau đó, ai nói rằng bạn cần phải kiếm tiền để làm những điều bạn thích? Từ khi nào mà mọi người cảm thấy phải yêu thương từng giây phút làm việc? Thật sự có vấn đề gì đâu khi làm một công việc bình thường với người mà bạn thích, và sau đó theo đuổi đam mê của bạn vào những thời gian rảnh rỗi khác? Có phải mọi thứ đã bị đảo ngược và điều này là một ý tưởng kỳ lạ với mọi người ư?
Nhìn này, nói điều này có lẽ sẽ làm bạn thất vọng, nhưng công việc nào cũng chán như nhau thôi. Chẳng hề có công việc đam mê nào mà không bao giờ làm bạn cảm thấy mệt mỏi hay stress hay chẳng bao giờ than thở đâu. Không hề có. Tôi đang làm công việc mơ ước của mình (điều này cũng tình cờ thôi. Tôi chưa bao giờ lên kế hoạch cho việc này, cũng như đứa trẻ vui đùa trong sân chơi, tôi chỉ thử) và tôi vẫn còn ghét 30% thứ trong công việc này. Có những ngày còn đáng ghét hơn như thế. Vâng, đó đúng là cuộc đời đó.
Nguồn ảnh: https://markmanson.net/passion
Vấn đề ở đây là mong đợi. Nếu bạn nghĩ rằng bạn sẽ làm việc 70 giờ một tuần và ngủ lại ở văn phòng như Steve Jobs và yêu mỗi giây phút trong công việc, chắc hẳn bạn đã xem quá nhiều bộ phim dở hơi rồi. Nếu bạn nghĩ bạn thức dậy mỗi ngày, nhún nhảy không yên trong bộ đồ ngủ vì hôm nay được đi làm, bạn đã uống quá nhiều Kool-Aid rồi. Cuộc sống chẳng phải như thế đâu. Những điều đó chẳng thực tế tí nào. Chúng ta cần một thứ gọi là sự cân bằng.
Tôi có một người bạn đã cố gắng phát triển công việc bán hàng online trong 3 năm qua. Nhưng công việc của anh ta chẳng hề tiến triển. Ý tôi là anh ta chẳng hề tung ra bất cứ thứ gì. Mặc dù dành nhiều năm “làm việc” và anh ta nói rằng anh ta sẽ làm cái này cái kia nhưng rốt cuộc chẳng có cái nào hoàn thành.
Chỉ có một việc được hoàn thành là khi một trong những đồng nghiệp cũ đến gặp anh ta và đề nghị anh ta thiết kế một logo và một số tài liệu quảng cáo khác cho một sự kiện. Ôi trời, anh ta thấy công việc đó hấp dẫn đến dường nào.
Và anh ta đã làm rất tốt. Anh ta thức tới 4 giờ sáng đến nỗi quên cả bản thân mình để làm công việc đó và thực sự yêu thích mỗi giây phút mình làm việc.
Nhưng chỉ 2 ngày sau đó, mọi thứ trở lại như cũ “bạn tôi à, tôi không biết mình phải làm gì nữa”. Tôi gặp rất nhiều người tương tự như anh ta. Anh ta không cần phải đi tìm đam mê của mình. Đam mê đã tìm ra anh ta rồi. Anh ta chỉ đang làm lơ nó thôi. Anh ta chỉ đang từ chối tin rằng nó đang ở đó. Anh ta sợ rằng mình phải trung thực.
Điều này cũng giống như một đứa trẻ nghịch ngợm bước vào sân chơi và nói “Ồ, những con bọ mới dễ thương làm sao, nhưng mà những người chơi NFL kiếm được nhiều tiền hơn, nên thôi mình buộc phải chơi đá banh mỗi ngày” và sau đó trở về nhà và than thở rằng nó chẳng thích giờ giải lao.
Và điều đó thật sự nhảm nhí. Mọi người đều thích giờ giải lao cả. Vấn đề ở đây là cậu bé đã lựa chọn giới hạn bản thân mình trong những ý tưởng thật sự chẳng hay ho chút nào về thành công và những việc mà cậu ta phải làm.
Tôi còn nhận được một email khác từ mọi người xin tôi cho lời khuyên về việc trở thành một người viết văn. Câu trả lời của tôi cũng tương tự: Tôi không biết.
Giống như một đứa trẻ, tôi viết những câu chuyện ngắn chỉ cho vui thôi. Thời thiếu niên, tôi viết những bài cảm nhận âm nhạc và bài viết về những nhóm nhạc tôi thích và chẳng hề cho ai xem cả. Rồi khi internet xuất hiện, tôi dành ra vài giờ trên diễn đàn để viết những bài đăng dài nhiều trang về rất nhiều chủ đề điên rồ - mọi thứ từ chơi guitar cho đến cuộc chiến tranh Iraq.
Tôi chẳng bao giờ suy nghĩ rằng việc viết bài sẽ trở thành con đường sự nghiệp của mình. Tôi cũng chẳng xem nó như sở thích hay đam mê gì cả. Với tôi, những điều tôi viết là đam mê của mình: âm nhạc, chính trị, triết học. Tôi viết vì tôi thích viết vậy thôi.
Và rồi khi tôi phải tìm kiếm một công việc mà tôi yêu thích, tôi chẳng nhìn xa. Thực tế, tôi chẳng tìm kiếm gì cả. Nó chọn tôi đấy thôi. Nó đã ở đó sẵn rồi. Tôi viết bài mỗi ngày từ khi tôi còn là một đứa trẻ, thậm chí chẳng còn nghĩ về nó.
Bởi vì đây là một điểm khác có lẽ khiến nhiều người phải suy nghĩ: nếu bạn đang tìm kiếm thứ gì đó mà bạn đam mê, thì thực ra bạn chẳng hề đam mê nó chút nào cả.
Nếu bạn đam mê một thứ, bạn sẽ cảm thấy nó là một phần ở sâu bên trong cuộc đời bạn, và những người khác thì sẽ không có điều đó.
Việc viết bài 2000 từ và đăng trên diễn đàn có thể là điều mà người khác không thấy thú vị. Chẳng bao giờ mà anh bạn tôi kể bên trên thấy việc thiết kế một cái logo là điều dễ dàng hay vui nhộn. Thậm chí bạn tôi còn chẳng thể nào tưởng tượng ra cái logo này. Và đó là lý do tại sao đó có thể thực sự là những gì bạn tôi nên làm.
Một đứa trẻ không chạy đến sân chơi và tự hỏi “Làm thế nào để chơi vui?” Đứa trẻ chỉ chơi và cảm nhận niềm vui thôi.
Nếu bạn phải tìm kiếm thứ gì đó mà bạn yêu thích trong cuộc đời, thì bạn đang không thích bất kỳ thứ gì rồi.
Và sự thật là bạn đã đang tận hưởng và yêu thích một vài thứ, nhiều thứ. Chỉ là bạn chọn làm ngơ chúng đi mà thôi.
Học bổng Lãnh đạo Khai phóng IPL khóa 5
Thân Tiến Toàn
Nguyễn Văn Hưng
Nguyễn Ngọc Thùy Trâm
Lộc Quỳnh Như
Phan Hoàng Ngân
Lê Quang Minh
Với sự hỗ trợ từ (các) Cộng tác viên:
Võ Tuấn Kiệt
Võ Nam Du
Phạm Kim Hoàng
