PHIM ENRON: NHỮNG KẺ THÔNG MINH NHẤT TRONG CĂN PHÒNG - ENRON: THE SMARTEST GUYS IN THE ROOM (2005)

Năm 2022 là một năm với rất nhiều sự biến động trên thế giới, đặc biệt là thế giới tài chính. Chúng ta chứng kiến sự sụp đổ của những đồng tiền số (Cryptocurrency), sự rớt giá cổ phiếu của thị trường chứng khoán, đặc biệt là những công ty công nghệ, đi kèm với đó là sự sụt giảm giá trị bất động sản (ở một số thị trường, trong đó có Việt Nam), hay sự đổ vỡ của những công ty bất động sản lớn tại Trung Quốc.

Khi ta xem bộ phim tài liệu Enron: The Smartest Guys In The Room, cũng như tìm hiểu về trường hợp phá sản của công ty Enron và ta thay chữ Enron bằng bất cứ những thứ trên như Cryptocurrency, công ty công nghệ xxx, công ty startup yyy thì chúng ta sẽ có ngay một câu chuyện thời sự ngày nay với gần như chính xác những diễn biến tương tự Enron.

“Nobody can fail" hay x2 x3 tài sản chỉ sau một đêm là những câu mà chúng ta nghe được rất nhiều khi thị trường cổ phiếu, tiền số, bất động sản dường như tăng liên tục. Ai cũng trở thành những nhà đầu tư vĩ đại khi nói gì cũng đúng. Thậm chí một bà bán nước ngoài đường cũng có thể “bình luận" được về thị trường bất động sản, chứng khoán thì đây là một “điềm báo" về Enron.

Công ty Enron tuyên bố phá sản từ năm 2002, tức là gần 21 năm về trước (hiện tại là năm 2023) nhưng yếu tố thời sự về bài học về lòng tham, sự mù quáng của con người, mặt tối của hành vi con người, FOMO dường như vẫn còn rất mới.

Chúng ta đầu tư, hay nói cách khác con người chúng ta trao niềm tin dựa trên điều gì?

1. Báo cáo tài chính, sự uy tín của công ty kiểm toán hay sự nổi tiếng của nhà điều hành/ sáng lập?

Mark-to-market accounting được “phát minh" bởi một trong số “smartest guys" tại Enron có tên Jeff Skilling. Ông thay đổi nguyên tắc kế toán khi ghi nhận doanh thu dựa trên giá trị tương lai của các khoản mục đầu tư vì Enron là công ty về thương mại năng lượng hàng đầu thế giới vào thời điểm đó. Công ty kiểm toán Arthur Andersen với hơn 100 năm uy tín cũng mất sạch vì sự thỏa hiệp của mình với Enron. CFO có nhiệm vụ làm cho giá cổ phiếu tiếp tục tăng, làm vui lòng nhà đầu tư với những mánh khóe tài chính mới thay cho những mánh khóe cũ không còn sử dụng được. Gần trăm ngân hàng không lên tiếng về tình trạng thực tế của Enron. Tất cả bọn họ được trả tiền để im lặng, để “say no" với các vấn đề của Enron. Phố Wall con phố của những “thằng ngốc" nhưng là những “thằng ngốc được việc"

Nhìn qua thị trường bất động sản ở Việt Nam hay thị trường tiền số trên thế giới, chúng ta thậm chí còn không có được những báo cáo tài chính, những thông tin minh bạch được kiểm chứng mà cả thế giới này đều lao vào đầu tư, đánh bạc với nhau. Các tổ chức tài chính và các quỹ đầu tư có biết điều này không? Tôi dám chắc họ biết điều này và chính họ là người “tiếp tay lùa gà" để tạo ra những quả bong bóng này.

Điều nguy hiểm hơn ở thời đại ngày nay đó là việc nhiều người trong chúng ta cũng biết điều đó, nhưng không lên tiếng. Chính chúng ta tiếp tay cho “công cuộc lùa gà" này, chúng ta biết nó là một trò đánh bạc và chúng ta cũng “được trả tiền" để im lặng, đề đồng lõa cho việc này.

“Nobody can fail" nghe thật đau đớn cho con người chúng ta ngày hôm nay. Khi các bong bóng nổ tung, chúng ta chấp nhận nó một cách dễ dàng vì chúng ta đã biết đây là trò đánh bạc, có thắng có thua, chằng bị lừa đảo gì cả. Chúng ta lại tiếp tục mong chờ một trò cờ bạc khác sẽ xuất hiện tiếp theo.

Điều này còn nguy hiểm hơn nhiều so với chúng ta của những năm 2002 trong trường hợp Enron. Các nhà đầu tư bị lừa gạt vì chính ánh hào quang mà Enron khoác lên mình với những thủ thuật kế toán siêu việt.

2. Báo chí, truyền thông và các giải thưởng.

Trong trường hợp Enron, báo chí, truyền thông và các giải thưởng chính là một kênh “tẩy não" khổng lồ đến với nhà đầu tư. Họ sẵn sàng tin vào bất cứ điều gì mà Enron nói. Như Joseph Goebbels, bộ trưởng tuyên truyền của Phát Xít Đức, từng nói “một lời dối trá nếu lặp đi lặp lại đủ mức thì sẽ trở thành sự thật", và điều này không chỉ đúng trong trường hợp Enron mà còn chính xác trong thời đại ngày nay.

Vì thế, trong bối cảnh thật giả lẫn lộn, nhiều người làm sai việc của mình, chúng ta phải luôn phản tĩnh để tìm ra đâu là giá trị thật và đâu là những thứ giống như thật.

_______________________________
Bài Giới thiệu Phim này được viết,
thiết kế và biên tập bởi một Nhóm IPLer của
Học bổng Lãnh đạo Khai phóng IPL Khóa 7

Trịnh Thanh Hà
Trần Ngọc Hiếu
Nguyễn Thị Kim Lài
Nguyễn Đức Máy
Nguyễn Trọng Nam
Dương Nguyễn Hồng Nhung
Đinh Huỳnh Mai Tú