Bạn đã bao giờ đột nhiên nhận ra âm thanh nào đó trong lúc mình không chú ý? Hay bạn đã bao giờ bật dậy trước khi đồng hồ báo thức reng, như thể một nội lực đã đưa bạn khỏi giấc ngủ? Đó là chánh niệm.
Chánh niệm là một mảng tâm lý học, giống như trực giác hoặc khả năng âm nhạc. Nó nhắc bạn về những gì bạn không biết là bạn đã quên và đánh thức bạn khi bạn không nhận ra mình đang ngủ (hay mơ mộng).
Hãy nghĩ về những thợ săn thời đồ đá vừa trông chừng khu vực của họ vừa cảnh giác với những thú săn mồi có thể đang rình rập. Tâm trí của họ yên lặng nhưng tỉnh táo, trống rỗng nhưng luôn tập trung vào giây phút hiện tại, tập trung mạnh vào tính trực tiếp của tình huống, biết rằng bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra. Đó cũng là chánh niệm.
Chánh niệm chỉ ra những gì thường bị bỏ qua bởi ý thức, những gì ẩn trong điều hiện diện trước mắt- hoặc những gì chúng ta đã thờ ơ hoặc quên bởi vì nó không phù hợp với những diễn giải của chúng ta, hoặc liên quan đến mục tiêu của chúng ta, hoặc vì nó khiến chúng ta cảm thấy không thoải mái.
Chánh niệm được bộc lộ trước khi lý trí và cảm xúc có cơ hội đưa các phán đoán, giải thích, tên, phân loại hoặc thành kiến của dựa trên nhận thức. Nó nhẹ, nhanh, xuất hiện trong nháy mắt như thoáng qua.
Tại sao phải tu luyện chánh niệm? Trong số nhiều tác dụng đáng hoan nghênh của nó là sự thanh thản sâu sắc và sự kiên nhẫn, thấu hiểu người khác, nhưng bản thân nó cũng đáng giá vì những lý do khác nên được trải nghiệm. Trong một từ, nó “đánh thức” chúng ta.
Không có chánh niệm, chúng ta hoạt động như thể trên chế độ lái tự động, chỉ nhận thức được một phần về việc chúng ta thực sự là ai hoặc chúng ta đang làm gì.
KHI BẠN thức dậy vào buổi sáng, hãy dành một vài phút để thưởng thức giấc mơ của mình. Bạn không cần phải nhớ những gì đã xảy ra trong những giấc mơ. Chỉ cần nhấm nháp cảm giác tổng thể của nó. Ngay cả khi bạn nhớ từng mảnh của câu chuyện hay hình ảnh trong mơ, đặc biệt chú ý đến những cảm giác tinh tế mà nó gợi lên, tựa như mùi hương hoặc nước hoa.
Những nét tinh tế trong giấc mơ của bạn sẽ dễ dàng bị mất vào buổi sáng nếu bạn bước vào cuộc sống hiện tại quá nhanh. Dành thời gian, nằm yên một lát và nếm trải hương sắc thú vị mà giấc mơ của bạn để lại trong tâm trí.
Sau đó, khi bạn bắt đầu nghĩ về cuộc sống hiện tại của mình, hãy chú ý đến hương vị của nó, như thể đó cũng là một giấc mơ.
Thỉnh thoảng trong ngày, khi bạn nhớ điều này, hãy chú ý đến những cảm giác bên trong cơ thể. Bạn có thể bắt đầu bằng cách chú ý và tập trung vào hít thở vùng ngực và cổ.
Lưu ý những gì xảy ra với tâm trí của bạn khi bạn bắt đầu tập trung vào những cảm giác bên trong cơ thể. Bạn có nhận thấy một sự thay đổi trong tổng thể của tâm trí của bạn?
Sau đó, hãy để sự chú ý này lướt khắp cơ thể, như bàn tay dịu dàng của một nhân viên mát xa, lướt đến những phần mà bạn cảm thấy căng thẳng hoặc cảm giác nóng rát, ngứa ran. Đừng quên bàn tay, ngón tay và bàn chân của bạn.
Nếu bạn đang cảm thấy một cảm xúc mạnh mẽ, chẳng hạn như sợ hãi hoặc phấn khích, bạn sẽ cảm nhận được cảm giác của cảm xúc đó trong cơ thể ở đâu? Kết cấu, màu sắc, hoặc hương vị ? Xem những gì xảy ra khi bạn kiểm tra các cảm giác một cách chi tiết, nhìn nhanh vào chúng. Chánh niệm cho phép bạn nhìn thấy chi tiết hơn.
Khi bạn đang đi dạo bên ngoài, hãy lắng nghe không gian giữa các âm thanh. Ngay cả những âm thanh ổn định nhất cũng bị ngắt bởi những khoảng trống nhỏ. Nghe những âm thanh như thể chúng là âm nhạc. Ngoài ra, hãy thử nếm hương vị của chúng, những ấn tượng tinh tế mà chúng tạo ra trong tâm trí bạn, giống như bạn làm với những giấc mơ.
Hãy thử nghe những âm thanh như thể bạn đang nghe từ cơ thể của mình, chứ không phải từ đầu của bạn. Hãy để cơ thể của bạn trở thành trung tâm nhận thức. Hãy để nó cảm thấy nhạy cảm & trần trụi nhất.
Ngoài ra, thay vì nhìn mọi thứ như toàn bộ các đối tượng có tên và mục đích, hãy chú ý đến kết cấu và màu sắc của chúng, cho đến khi những gì bạn đang nhìn không có tên hoặc mô tả nào cả. Chú ý cảm giác của tâm trí bạn thay đổi như thế nào khi bạn làm điều này.
Trong khi bạn đang nói chuyện với ai đó, hãy dành một chút thời gian lắng nghe khoảng lặng giữa âm thanh của lời nói của người đó. Hãy thử lắng nghe từ cơ thể của bạn. Cảm nhận cảm giác thay đổi của nó khi người đang nói.
Trước khi bạn ngủ thiếp đi vào ban đêm, hãy nằm yên và tìm kiếm cảm giác căng thẳng xuất phát từ tất cả nỗ lực của bạn để hoàn thành công việc trong ngày. Tìm kiếm những nút thắt căng thẳng ở đầu, cổ, mặt và trong bụng hoặc ở tay chân của bạn.
Ngày hôm sau, như thường lệ nhớ để làm điều đó, hãy tìm kiếm những cảm giác nỗ lực đó một lần nữa. Bạn có cảm thấy căng thẳng xung quanh hoặc đằng sau đôi mắt của bạn? Hãy chú ý đến cảm giác "nỗ lực" liên quan đến suy nghĩ hoặc mong muốn của mình.
Cũng giống như cách bạn nhận thấy những khoảnh khắc im lặng giữa các âm thanh, cũng nhận thấy rằng giữa những cảm giác nỗ lực có những khoảng trống nơi những cảm xúc đó giảm dần hoặc biến mất. Đôi khi những khoảng trống quá nhỏ đến mức ban đầu họ khó nhận ra, nhưng hãy để chánh niệm chỉ ra chúng.
Những suy nghĩ giống như những giấc mơ ngắn. Khi bạn đột nhiên nhận ra rằng bạn đang có một ý nghĩ (chánh niệm sẽ nhắc bạn), hãy thưởng thức hương vị của nó, thưởng thức dư lượng mà ý nghĩ đã để lại trong tâm trí bạn, giống như bạn đang thực hành với giấc mơ của mình mỗi sáng. Nó có tạo ra bất kỳ cảm giác nào trong cơ thể bạn không ?
Lưu ý những khoảng trống giữa những suy nghĩ, có một chút im lặng. Bạn trải nghiệm gì trong sự im lặng đó?
Bây giờ hãy lắng nghe âm thanh của những suy nghĩ của bạn - không phải những suy nghĩ đó là gì, mà là âm giọng của nó, như thể bạn đang lắng nghe một người khác nói. Biểu cảm khuôn mặt hoặc ngôn ngữ cơ thể của người đó sẽ như thế nào? Người đó muốn nói gì?
Nhanh chóng, khám phá những cảm giác tinh tế, hương vị của tính cách dường như là "bạn", thuyền trưởng của con tàu, chịu trách nhiệm về cơ thể bạn.
Quan sát cách nó dường như chia thành các bit nhỏ, như pixel trên màn hình, khi bạn nhìn nó gần và chi tiết.
NGÀY QUA NGÀY, nhìn lại về "cái tôi" trong tâm trí mình. Những gì đang trải qua và làm thế nào để biết rằng nó đang trải qua? Làm thế nào để "cái tôi" có thể nhìn thấy chúng?
Khi nhìn bằng chánh niệm, những khía cạnh bình thường nhất của sự việc trở nên bí ẩn và đáng chú ý - và nếu càng bình thường, càng đáng chú ý.
Thật kỳ lạ khi vũ trụ tồn tại thay vì không có gì tồn tại cả, và nó tồn tại giống như vậy chứ không phải là một cách nào khác. Và sau đó, thật kỳ lạ khi cái "tôi" này tồn tại và nhận thức được sự tồn tại của vũ trụ đó.
Những phản xạ trần trụi như vậy là một phần của quá trình thức tỉnh chánh niệm. Một khi quá trình thức tỉnh bắt đầu, nó di chuyển theo nhịp điệu của chính mình, và để nhận thức thức tỉnh chính mình.
Nguồn bài viết gốc: http://sklatch.net/thoughtlets/awaken.html
Chương trình Lãnh đạo Khai phóng IPL khóa 5
Văn Thị Ngọc Dung
Trần Đỗ Tâm Giao
Phan Duy Khánh
Hoàng Thị Thanh Thảo
Lê Nguyên Thông
Nguyễn Ngọc Trâm
Với sự hỗ trợ từ (các) Cộng tác viên
Lê Phạm Phương Uyên